انواع مبدل کاتالیستی در خودرو

حالا که تا اندازه ای با کاتالیست و عملکرد مثبت آن آشنا شدید در این مطلب به انواع مبدل کاتالیستی می پردازیم. البته انواع مبدل ها به دو روش تقسیم بندی می شوند؛ که ما سعی کرده ایم به هر دو این روش ها اشاره ی مختصری داشته باشیم. لطفا با ما در این بخش همراه باشید.

انواع مبدل کاتالیستی کدامند؟

با اینکه کارکرد عمده ی مبدل‌ کاتالیستی یکسان است، اما این مبدل ها انواع مختلفی دارند و واکنش های شیمیایی هر کدام از آنها بسته به سوخت مصرفی و نوع موتور در اتومبیل متفاوت خواهد بود. این قطعه را به دو صورت تقسیم بندی می کنند.

الف) بر اساس نوع جنس بکار رفته در آن ها

ب) بر اساس نوع عملکردشان

الف) کاتالیست‌ها بر اساس نوع جنس به سه نوع عمده تقسیم بندی می شوند و عبارتند از:

کاتالیست های فلزی:

که در آن از آلیاژهای فلزی و ورق های فلزی استفاده شده است. این نوع از کاتالیزورها تحمل حرارتی بالایی دارند. مونولیت های ساخته شده در آن به شکل مارپیچی و در کنار هم قرار می گیرند و نوعی فیلتر در مقابل آلاینده‌های سمی تشکیل می‌دهند.

اما امروزه به خاطر وزن بالا و حرارت بالایی که این نوع از مبدل کاتالیستی تولید می کند؛ کمتر مورد استفاده هستند. این مبدل ها از عمر بالایی برخوردارند، ولی افزایش میزان مصرف سوخت از معایب آنها به شمار می‌رود.

کاتالیست های سرامیکی:

در این نوع از مبدل ها از صفحات سرامیکی متخلخل و به شکل لانه های زنبور بهره برده می شود؛ که در سطح خود دارای عناصری همچون آلومینا هستند. آن ها قادرند خطرات موجود در گازهای خروجی از لوله ی اگزوز را جذب و تجزیه کنند.

در این مبدل ها فقط دیواره ها از فلزات گران قیمت ساخته می شوند و به دلیل فرم خاصی که دارند حرارت به سرعت از کناره ها و بدنه ی آنها خارج می‌شود و باعث می‌شود که از داغ شدن اگزوز جلوگیری به عمل آید. اغلب مبدل‌های کاتالیستی امروزه از نوع سرامیکی هستند.

کاتالیست‌های گلوله ای:

این نوع از مبدل کاتالیستی از حفره‌های سوراخ دار میله ای و از عنصری به نام آلومینا تشکیل یافته اند و در موتورهایی با حجم کمتر و آلایندگی کمتر کاربرد دارند. این مبدل ها از کره هایی با جنس گرانبهای پلاتین، پالادیوم و رودیوم ساخته می شوند. که امروزه دیگر تولید نمی شوند.

مبدل های کاتالیستی از نظر نوع عملکرد شان به دونوع کاتالیست دوگانه و کاتالیست سه گانه تقسیم بندی می شود.

مبدل کاتالیستی دوگانه:

دو عنصر از گازهای خروجی موتور در طی دو مرحله تجزیه می شوند؛ که عناصر مونوکسیدکربن و هیدروکربن‌های نسوخته در آن به آب و اکسیژن تجزیه می شوند. از این نوع کاتالیست بیشتر در موتورهای دیزلی استفاده می شود.

کاتالیست سه گانه:

سه عنصر سمی خارج شده از موتور در آن تجزیه شده و به مواد غیر سمی تبدیل می گردند. در مبدل کاتالیست سه ‌گانه علاوه بر عناصر ذکر شده؛ اکسیدهای نیتروژن به گاز نیتروژن و اکسیژن که مواد غیر سمی و لازم برای محیط زیست هستند تبدیل می شوند.

امروزه دیگر از کاتالیست های دوگانه در موتورهای بنزینی استفاده نمی شود و آن هم به خاطر عدم توانایی آنها در کاهش آلاینده هایی چون اکسید نیتروژن است. این مبدل ها دو عملیات زیر را به طور همزمان انجام می‌دهند:

• تجزیه مونوکسید کربن به دی اکسید کربن
• تجزیه هیدروکربن‌های نسوخته به دی اکسید کربن و آب
• در کاتالیست های سه گانه:
• تجزیه اکسیدهای نیتروژن به اکسیژن و نیتروژن
• تجزیه مونوکسید کربن به دی اکسید کربن
• تجزیه هیدروکربن‌های نسوخته و تبدیل آنها به دی اکسید کربن و آب