گیربکس اتومبیل یا جعبه دنده چگونه کار می کند؟

دانستیم که گیربکس اتومبیل چیست و چه نقشی در خودرو بازی می کند. حتی تا اندازه ای هم با وظایف این قطعه ی اساسی و بسیار مهم آشنا شدیم.

اما در این مطلب می خواهیم کمی هم در مورد چگونگی کارکرد این قسمت حساس توضیحاتی را عنوان کنیم. برای تکمیل دانش خود در این زمینه می توانید با ما همراه باشید.

چگونگی کارکرد گیربکس

گفتیم که گیربکس اتومبیل مجموعه ای است که دور موتور را به نسبت های گوناگون، بسته به فرمان راننده به وسیله ی تجهیزات سیستم انتقال قدرت، به چرخ ها رسانده و سرعت مورد نظر راننده را فراهم می کند.

گیربکس به دو نوع گیربکس دستی و گیربکس اتوماتیک و خودکار تقسیم می شود. یک نوع جدید از گیربکس یا جعبه دنده هم که به نام CVT معروف است، فعلاً در خودرو های پیشرفته مورد استفاده قرار گرفته می گیرد.

جعبه دنده یا گیربکس اتومبیل چگونه کار می کند؟

دومین قسمت سیستم انتقال قدرت بعد از کلاچ جعبه دنده یا گیربکس اتومبیل است؛ که از تعدادی چرخ دنده و محور(شفت) تشکیل شده که همه آنها درون محفظه ای قرار دارند.

ابتدا باید بدانید که چرخ دنده ها که قسمت اصلی و اساسی گیربکس اتومبیل را تشکیل می دهند چه هستند؟

چرخ دنده ها قطعاتی دندانه دار هستند که در داخل آن سوراخی به اندازه های مختلف و متناسب با قطر محوری که باید در آن قرار جای بگیرند، تعبیه شده است. که چرخ دنده ها بر روی آن محور سوار می شوند.

پس هرگاه بخواهیم که ارتباطی بین دو محور به وجود آوریم، با کمک چرخ دنده هایی که روی آن قرار می دهیم این کار را به انجام می‌رسانیم. در حقیقت این چرخ دنده‌ها هستند که گشتاور را با کمک تغییر جهت خود منتقل کرده و با استفاده از آنها سرعت دورانی و همین طور گشتاور نیز کنترل خواهد شد.

ما می توانیم به وسیله و با کمک چرخ دنده‌های یک اندازه، آنها را به حرکت درآوریم. چون باید اندازه ی چرخ دنده های درگیر درهم یکسان باشند.

اما می‌تواند قطر چرخ دنده های مورد استفاده متفاوت هم انتخاب شوند.

اگر قطر چرخ دنده ها با هم برابر باشند، سرعت محوری که چرخ دنده ها بر روی آن سوار است یکسان است. ولی اگر قطر آنها برابر نباشد، چرخ دنده ای که قطر کمتری داشته و کوچکتر است، باید تعداد دور بیشتری بزند، تا با چرخ دنده ی دیگر برابری کند، و در نتیجه سرعت بیشتری را هم دارد.

قدرت، نیرو و گشتاور همواره از یک محور یا یک چرخ دنده به محور و چرخ دنده ی دیگر منتقل می شود.

همان طور که ذکر شد، وظیفه ی جعبه دنده تغییر گشتاور تولیدی توسط پیشرانه و تنظیم سرعت دورانی چرخ ها است. در جعبه دنده های دستی معمولاً سه محور وجود دارد:

یک محور اولی که از طریق کلاچ به پیشرانه متصل می‌شود و محور محرک نامیده می‌شود. محور دوم را محور متحرک می نامند؛ که به وسیله ی محور سوم که به معروف (واسط) معروف است، به محور محرک متصل می شود. در یک گیربکس دنده ای تعدادی چرخ دنده وجود دارد؛ که بر روی هم سوار هستند که در واقع هر چرخ دنده نشانگر یک دنده بر روی دسته دنده ی ماشین است.

رابطه ی بین گیربکس اتومبیل و دسته دنده را در واقع راننده برقرار می کند. شما با تغییر دنده ی اتومبیل خود در حقیقت این فرمان را به گیربکس ارسال خواهید کرد؛ که از چه چرخ دنده ای برای انتقال قدرت استفاده کند و یا اینکه از چه نوع چرخ دنده ای در زمان حرکت باید استفاده شود؟

گیربکس اتومبیل حتی میزان قدرت انتقالی از موتور ماشین به چرخ ها را نیز هدایت می کند.